Het verhaal "Hans en Grietje"

Met Hänsel und Gretel het bos in..                                           
Tekst: Peter van der Waal

Historische context
In 1890 componeerde de Duitse componist Engelbert Humperdinck (1854-1921) een viertal liederen voor het poppentheater van zijn kleine nichtjes. Hij boekte hiermee zoveel succes dat hij naar het libretto van zijn zuster (gebaseerd op het sprookje Hans en Grietje van de gebroeders Grimm) een zangspel schreef genaamd Hänsel und Gretel. Dit zangspel bestond uit zestien liederen waarvan sommigen gebaseerd werden op reeds bestaande Duitse volksmelodieën. In januari 1891 begon Humperdinck aan een complete orkestratie van het werk en nog geen twee jaar later, op 23 december 1893, ging zijn sprookjesopera Hänsel und Gretel in Weimar in première. Die eerste voorstelling werd gedirigeerd door de 28-jarige Richard Strauss en was een enorm succes! Een jaar later dirigeerde niemand minder dan Gustav Mahler de première in Hamburg. De opera werd overal waar hij werd opgevoerd met veel succes onthaald. Ook in Nederland, waar hij al in 1895 bij de Nederlandsche Opera Vereeniging op het repertoire kwam.
De sopraan Cato Engelen-Sewing (1868-1961) bijgenaamd de Hollandse Nachtegaal, was als Grietje de lieveling van het Amsterdamse publiek en vierde samen met Anna Tijssen-Bremerkamp als Hans triomfen. Tijdens een speciale matineevoorstelling voor kinderen zat ook het zoontje van mevrouw Engelen-Sewing in de zaal, die toen de heks Grietje in de oven wilde stoppen verschikt uitriep: “Nee! U mag moeder niet in de oven duwen!”
Meer dan honderd jaar later staat Hänsel und Gretel nog steeds op het repertoire van operahuizen over de hele wereld én niet voor niets; het is een opera met werkelijk fantastische melodieën die makkelijk in het gehoor liggen en op meesterlijke wijze georkestreerd zijn. U moet niet vergeten dat Engelbert Humperdinck assistent van Richard Wagner was bij de voorbereidingen voor de allereerste uitvoeringen van Parsifal, en Wagners invloed hoort u ook in deze muziek terug. Hänsel und Gretel is voor de zangers trouwens geen gemakkelijke opgave; Humperdinck stelt net als Richard Wagner in diens werken vocaal zeer hoge eisen, die ook door de dikke orkestratie een grote uitdaging vormen.  

Het verhaal
Vader en moeder zijn de stad in terwijl Grietje kousen stopt en haar broer Hans bezems aan het maken is. De kinderen zijn echter te hongerig om echt goed aan de slag te gaan want ze hebben al dagen maar weinig gegeten. Een van de buren heeft een kan met melk gebracht waar moeder rijstebrij van zal maken. De kinderen dansen bij de gedachte aan deze heerlijke rijstebrij en vergeten daarbij hun werk. Moeder komt thuis en berispt de kinderen omdat zij hun werk niet afgekregen hebben. De kinderen krijgen er flink van langs waarbij tot overmaat van ramp moeder de kan met melk omstoot, waardoor er niets meer te eten zal zijn. Zij stuurt de kinderen het bos in om aardbeien te zoeken. Kort daarna komt vader met een lading voedsel thuis omdat hij die dag goede zaken heeft gedaan. Tot zijn grote schrik komt hij erachter dat moeder de kinderen het bos in heeft gestuurd, waar de Knusperheks woont. Radeloos rennen de ouders het bos in terwijl het donker wordt.

In het tweede bedrijf zien we hoe Hans en Grietje het hele mandje vol met aardbeien hebben geplukt. De kinderen zijn moe en kunnen de weg naar huis niet meer vinden. Niet lang daarna ziet Hans een klein mannetje met een zak op de rug, die het zandmannetje blijkt te zijn en hen zand in de ogen strooit en in slaap zingt. De kinderen zingen voor het slapengaan het gebed Abends will ich schlafen gehen, dat een van de muzikale hoogtepunten uit de opera is.
De volgende morgen worden de kinderen gewekt door het dauwmannetje dat dauwdruppels in hun gezichtjes schudt. Beiden vertellen dat ze een wondermooie droom hebben gehad waarin veertien engelen langs een trap uit de hemel kwamen en zich in een kring om de kinderen opstelden, precies zoals ook in hun gebed beschreven werd. Eenmaal wakker geworden zien de kinderen een huisje dat geheel met snoepgoed bedekt is. Grietje is op haar hoede maar Hans begint direct te snoepen. Plotseling is daar de Knusperheks, die Hans gevangen neemt. Hans en Grietje proberen nog te ontsnappen maar tevergeefs, de heks spreekt een toverspreuk uit waardoor de kinderen versteend blijven staan.
De Knusperheks ­- die dol is op kinderen - wil Hans vetmesten en Grietje moet haar helpen met het huishouden. De heks is in haar nopjes met haar vangst en danst haar heksendans.
Maar Grietje heeft de toverspreuk onthouden waarmee ze haar eigen wil heeft teruggekregen en ze spreekt die nu ook over Hans uit zonder dat de heks het merkt. Omdat de kinderen zicht van den domme houden lukt het hen om de heks te misleiden en haar in haar eigen val te lokken. De heks steekt haar hoofd in de oven en de kinderen geven haar een duw. De oven ontploft en iedereen is blij dat ze van de heks af zijn.